فهرست مطالب
بهترین روش تربیت و هرس انگور
تربیت و هرس درخت انگور از جمله مراحل کلیدی در مدیریت باغات انگور به شمار میرود که تأثیر بسزایی بر کیفیت و کمیت محصول نهایی دارد. این فرایندها نه تنها به بهبود رشد و توسعه درختان کمک میکنند، بلکه شرایط بهینهای را برای تولید میوههای باکیفیت فراهم میآورند. تربیت درخت انگور به معنای هدایت و شکلدهی به شاخهها و سرشاخهها بهگونهای است که به حداکثر بهرهوری و کیفیت میوهها منجر شود.
از سوی دیگر، هرس بهعنوان یک عمل مدیریتی، به کنترل رشد گیاه، حذف شاخههای بیمار و تنظیم تعداد خوشهها کمک میکند. این فرآیندها با توجه به نوع خاک، شرایط آب و هوایی و اهداف باغدار، میتوانند بهطور قابل توجهی متفاوت باشند. در این مقاله، به بررسی روشهای مختلف تربیت و هرس درخت انگور پرداخته و اهمیت و تأثیر هر یک بر عملکرد باغات انگور را مورد تحلیل قرار خواهیم داد.
انتخاب سیستم تربیت انگور
در طراحی باغ انگور، باید سیستم تربیت درختان نیز در نظر گرفته شود. سیستم تربیت به نحوه رشد و پرورش شاخه ها و سرشاخههای درختان انگور اشاره دارد. تربیت درخت انگور یکی از مهمترین جنبههای مدیریت باغ انگور است که بهبود کیفیت محصول، افزایش بهرهوری و تسهیل عملیات باغبانی را ممکن میسازد. روشهای مختلف تربیت بسته به شرایط آب و هوایی، نوع خاک، رقم انگور، و هدف کاشت (تجاری یا خانگی) انتخاب میشوند.انواع سیستمهای تربیت عبارتند از:
1.تربیت خزنده(System Creeping)
در این روش، درخت انگور بدون هیچ گونه قیم روی زمین گسترش مییابد. این روش بیشتر در مناطقی استفاده میشود که نیروی کار و هزینه برای نصب قیم محدود است.
مزایا:
- هزینه پایین اولیه
- مناسب برای ارقام مقاوم به بیماری
معایب:
- سختی در برداشت و عملیات باغبانی
- افزایش احتمال بیماریها به دلیل تماس با خاک

2.تربیت داربستی(System Trellis)
این مدل یکی از رایجترین روش های تربیت در باغهای انگور است. در این روش، گیاه روی داربست هایی از جنس چوب، فلز یا سیم رشد می کند.
انواع داربستی:
سیمی تک (Single Wire Horizontal Trellis):
ساده ترین شکل داربست با یک سیم افقی.
.2 داربست چند سیمی:(Trellis Wire-Multi)
چند سیم افقی در ارتفاع های مختلف برای حمایت از شاخه ها.
مزایا:
- افزایش تهویه و نوردهی به برگ ها
- کاهش خطر بیماریهای قارچی
- تسهیل عملیات برداشت
معایب:
- هزینه اولیه بالا برای نصب داربست
- نیاز به نگهداری مداوم
3.سیتم تربیت چتری (Pergola or Overhead System)
در این روش، شاخه های انگور روی داربست های باالیی گسترش می یابند و مانند چتر عمل می کنند. کاربرد:
- مناسب برای تولید انگورهای تازه خوری و سایه بانهای زینتی.
مزایا:
- کاهش گرمای شدید خاک
- افزایش کیفیت میوه به دلیل توزیع یکنواخت نور
معایب:
- هزینه ساخت و نگهداری باال
- سختی در برداشت
4.سیستم تربیت بوته ای(System Bush)
در این مدل، گیاه انگور بدون استفاده از قیم به صورت بوته ای رشد میکند.
کاربرد:
- مناسب برای مناطقی با بادهای شدید و بارش کم.
مزایا:
- هزینه کم
- مناسب برای انگورهای دیم
معایب:
- کاهش کیفیت میوه به دلیل کمبود تهویه و نور
- دشواری در برداشت

5.سیستم تربیت عمودی به وسیله قَیم (Training Stake)
در این روش، یک قیم عمودی )چوب یا فلز( در کنار هر بوته قرار داده می شود و شاخه ها به آن بسته میشوند. مزایا:
- ساده و اقتصادی
- مناسب برای ارقام کوچک و مناطق محدود
معایب:
- نیاز به نیروی انسانی برای تربیت
- کاهش بهره وری در مقایسه با روش های داربستی


6.سیستم تربیت کوردون (Training Cordon)
این روش شامل ایجاد یک تنه اصلی است که به دو شاخه اصلی افقی تقسیم می شود. این شاخه ها به سیم یا داربست متصل میشوند.
انواع کوردون:
.1 کوردون یک طرفه :(Cordon Single )یک شاخه به سمت یک طرف داربست هدایت می شود. .2 کوردون دو طرفه :(Cordon Double )شاخه ها به دو طرف هدایت میشوند.
مزایا:
- مدیریت بهتر شاخه ها
- بهبود تهویه و دسترسی نور
معایب:
- نیاز به مهارت برای هرس و تربیت


7. سیستم تربیت گویچه ای(Training Goblet)
در این مدل، درخت به صورت گویچه ای یا جام شکل داده می شود. شاخه های اصلی به طور شعاعی از تنه اصلی بیرون میآیند.
مزایا:
- مناسب برای مناطقی با بادهای شدید
- زیبایی ظاهری
معایب:
- سختی در مدیریت شاخه ها
- کاهش بهره وری در مقایسه با روش های داربستی


8.سیستم تربیت اسپالیر(System Espalier)
در این مدل، شاخه های انگور به صورت صاف و منظم روی دیوار یا ساختارهایی مشابه گسترش می یابند. مزایا:
- مناسب برای فضاهای کوچک و باغچه های خانگی
- زیبایی تزئینی
معایب:
- نیاز به دقت و نگهداری مداوم
- کاهش تولید میوه در مقایسه با روش های دیگر

انواع هرس انگور
انتخاب روش مناسب هرس انگور بستگی به مرحله رشد گیاه، شرایط محیطی، نوع تربیت و اهداف باغدار دارد. با انجام صحیح هرس، میتوان کیفیت میوه را بهبود بخشید، رشد گیاه را کنترل کرد و بهرهوری درخت انگور را به حداکثر رساند. هرس مستمر و اصولی نه تنها عملکرد درخت را افزایش میدهد، بلکه باعث حفظ سلامت و طول عمر آن نیز میشود. که شرکت آرکاکاران به منظور تسهیل این فرایند برای کشاورزان و باغداران عزیز دوره آموزش تخصصی تربیت و هرس انگور را گردآوری کرده است.
هرس فرم دهی(Pruning Training)
این نوع هرس در سال های اولیه کاشت درخت انگور انجام می شود و هدف اصلی آن، شکل دهی به ساختار گیاه و آماده سازی برای روش تربیت انتخاب شده است.
مراحل :
- انتخاب تنه اصلی قوی و سالم.
- حذف شاخه های ناخواسته و رشدهای جانبی.
- تنظیم شاخه ها بر اساس روش تربیت مثالً داربستی یا کوردون
کاربرد:
• مناسب برای انگورهای تازه کاشته شده.
2.هرس باردهی(Pruning Fruiting)
این شیوه هرس برای افزایش بهره وری و کیفیت محصول در درختان بالغ انجام میشود. هدف اصلی، تنظیم تعادل بین رشد رویشی و باردهی گیاه است.
روش ها:
.1 هرس کوتاه :کوتاه کردن شاخه ها به 2 تا 4 جوانه.
– مناسب برای ارقام با باردهی بالا.
.2 هرس بلند :باقی گذاشتن 6 تا 12 جوانه روی شاخه ها.
– مناسب برای ارقام کم بار یا انگورهایی که میوه در انتهای شاخه ها تشکیل میشود.
3.هرس سبز (Pruning Green)
این شیوه هرس در طول فصل رشد انجام می شود و شامل حذف بخش های سبز گیاه (برگ ها، شاخه های فرعی، یا خوشه های اضافی) است.
انواع:
.1 حذف شاخه های فرعی :برای بهبود تهویه و نوردهی.
.2 تنک کردن خوشه ها :کاهش تعداد خوشه ها برای افزایش کیفیت میوه.
.3 حذف برگ ها :برای بهبود نورگیری خوشه ها در نزدیکی برداشت.
کاربرد:
- کنترل رشد گیاه و افزایش کیفیت محصول.
4.هرس زمستانه(Pruning Winter)
این نوع هرس در فصل استراحت گیاه(پاییز یا زمستان) انجام می شود و شامل حذف شاخه های قدیمی، بیمار یا ضعیف است. مراحل :
- حذف شاخه های خشک و مرده.
- تنظیم تعداد شاخه های بارده.
- کوتاه کردن شاخه های اصلی بر اساس سیستم تربیت.
مزایا:
- تحریک رشد شاخه های جدید.
- بهبود تهویه و نورگیری.
5.هرس ترمیمی (Pruning Renewal)
این شیوه هرس برای احیای درختان قدیمی یا ضعیف انجام می شود.
روش :
- حذف شاخه های قدیمی و ضعیف.
- حفظ چند شاخه قوی برای تولید مجدد.
- قطع شاخه ها تا نزدیکی پایه برای تحریک رشد شاخه های جوان.
کاربرد:
- مناسب برای درختانی که بهره وری آن ها کاهش یافته است.
6.هرس حفاظتی(Pruning Maintenance)
این نوع هرس برای حفظ سلامت عمومی گیاه و پیشگیری از بیماریها انجام می شود.
فعالیت ها:
- حذف شاخه های بیمار یا آلوده.
- از بین بردن بخش های آسیب دیده توسط آفات یا شرایط محیطی.
مزایا:
- کاهش خطر شیوع بیماریها.
- حفظ تعادل در رشد گیاه
7.هرس زیبایی(Pruning Aesthetic)
این مدل هرس بیشتر برای انگورهای زینتی یا در باغچه های خانگی انجام می شود. هدف، زیبایی ظاهری و ایجاد تعادل در شکل گیاه است.
کاربرد:
- مناسب برای باغ های خانگی یا انگورهای پرورش یافته در روش های اسپالیه یا pergola.
سوالات متداول
چرا انگور من بعد از هرس خونریزی میکند؟
اگر دیر هرس شود، در دی ماه یا بعد از آن، زمانی که شیره شروع به رشد کرده است، انگورها مستعد خونریزی شیره ناشی از بریدگی هستند. این به ویژه روی گیاهانی که در گلخانه رشد می کنند یا اگر برش های بزرگی را روی چوب های قدیمی ایجاد کنید، تأثیر می گذارد. هیچ کاری نمی توانید برای متوقف کردن آن انجام دهید. خونریزی- زمانی که تاک شروع به رشد کند به طور طبیعی متوقف می شود. در سال های آینده، هرس را تا اواسط زمستان تمام کنید.
شیره مایعی است که از طریق سیستم عروقی گیاه گردش می کند، به روشی مشابه خونی که در رگ های ما حرکت می کند. شیره آبکش قندهای تولید شده در برگ ها را به ریشه ها و سایر اندام های ذخیره و همچنین حامل مواد معدنی و هورمون ها می رساند. شیره آوند چوبی آبکی است و مواد مغذی جذب شده توسط ریشه را به سمت بالا به بقیه قسمت های گیاه منتقل می کند. برخی از گیاهان از زخم ها یا بریدگی های هرس شیره نشت می کنند و این به خونریزی معروف است.
شیره (که بسته به علت ممکن است تغییر رنگ دهد) خونریزی از پوست درختان و درختچه ها گاهی اوقات می تواند نشانه بیماری باشد (مانند خونریزی شانکر، ریزش حاد بلوط)، هجوم حشرات (مثلاً برخی از سوسک های چوب خسته)، آسیب به دارکوب. یا شرایط نامطلوب رشد (مانند خشکسالی شدید)
شاخه های جدید انگور من اغلب در اثر یخ زدگی آسیب می بینند - آیا باید هرس را به تعویق بیندازم؟
بله، در مناطقی که در بهار مستعد یخبندان هستند، هرس را تا مارس یا اوایل فروردین به تعویق بیندازید، بنابراین جوانه هادیرتر ترکیده و شاخه های جدید کمتر در معرض یخ زدگی قرار می گیرند. خونریزی ناشی از آن معمولاً تأثیر قابل توجهی بر روی درخت انگور سالم نخواهد داشت. با این حال، اگر میخواهید برشهای بزرگتری روی چوبهای قدیمیتر ایجاد کنید، این کار را زمانی انجام دهید که درخت انگور کاملاً خوابیده است، تا اواسط زمستان.
جوانه یک شاخه کوچک و رشد نیافته است که دارای پتانسیل رشد جدید است. جوانهها معمولاً روی ساقهها یافت میشوند، جایی که میتوانند راس (در نوک) یا زیر بغل (در بین بغل برگها یافت میشوند) و ممکن است به برگ، شاخه یا گل تبدیل شوند.
نتیجهگیری
انتخاب سیستم تربیت و هرس مناسب برای درختان انگور، تأثیر مستقیم بر کیفیت و کمیت محصول نهایی دارد. هر یک از این سیستمها و روشهای هرس، ویژگیها و مزایای خاص خود را دارند که باید با توجه به شرایط محیطی، نوع خاک و اهداف باغدار انتخاب شوند. با توجه به اهمیت این موضوع، آگاهی از روشهای مختلف و بهکارگیری آنها میتواند به بهبود عملکرد باغهای انگور کمک کند و در نهایت به افزایش بهرهوری و کیفیت محصولات منجر شود. پیشنهاد ما برای تسهیل این امر شرکت در دوره آموزش تخصصی تربیت و هرس انگور میباشد که بتوانید خیلی دقیقتر و جامعتر باغ خود را اصلاح یا تربیت کنید.
آیا در فصل زمستان در مناطق سردسیر هرس شاخه های ضعیف ، بیمار و خشک جواب می ده؟
سلام و درود خدمت شما با توجه به نوع درخت متفاوت هست، اگر یخبندان و سرمای شدید هست پیشنهاد میشه که بعد از سرمای زمستان هرس بشه چون در سرما و یخبندان در نقاطی از نوک شاخه های هرس شده درخت شیره تولید میشه و باعث از بین رفتن کل درخت میشه. باز برای اینکه مشاوره دقیق تر بدیم بهتون پیشنهاد بنده اینه که تماس بگیرید و موضوع خودتون رو به صورت دقیق به مشاوران فنی ما بگید تا سوالاتون به صورت تخصصی جواب داده بشه.
شماره تماس : تماس فوری 021442161060 یا شماره واتساپ ۰۹۳۵۷۴۳۰۶۳۷
آیا در مناطق سردسیر هرس شاخه های ضعیف و خشک و بیمار جواب می ده؟
درود ب شما و سپاس از اطلاعات مفیدتون
داربست درخت انگور سفید چندساله ای دارم ک باتوجه ب باردهی مطلوب متاسفانه زمان نزدیکی ب شیرین شدن انگور، دونه هاش پژمرده و رو ب خشکی میره
یعنی خوشه کاملا خشک میشه
درصورت امکان راهنمایی بفرمایین
سپاسگزارم
سلام و درود خدمت شما احتمالا به خاطر تنش آبی یا نوع محصولاتی بوده که استفاده کردید باز برای اینکه بتونیم دقیق بررسی کنیم نیازه که با ما در تماس باشید تا مشکلتون برطرف بشه با مشاوران تماس بگیرید این سوال رو مطرح کنید یا میتونید شمارتون رو بزارید تا باهاتون تماس بگیریم. ممنون از همراهی شما . شماره تماس : 02144216106
سلام دوست عزیز انگور من در حیاط خانه چنین مشکلی داشت : حالت پژمردگی وکشمشی شدن خوشه های انگور هنگام رسیدن میوه به علت کمبود مواد میکرو مثل منیزیم و … می باشد ولی چنانچه خوشه ها خشک و می ریزد ناشی از قارچ بخصوص سفیدک داخلی می باشد.* **** راه درمان استفاده از سموم مسی در طول فصل با مشورت گیاه پزشک یا کارشناس و محلول پاشی کود های میکرو می باشد.که با راهنمایی دوستان کارشناس مشکل رفع گردید.
سلام جناب شریفی ممنون از همراهی شما خوشحالیم که مشکلتون برطرف شده. رسالت ما هم اینه که بتونیم تا جای ممکن تمام کشاورزان و باغدارای عزیز رو راهنمایی کنیم برای خسارت کمتر و سود بیشتر محصولاتشون.
سلام و سپاس ،،،می خواستم بپرسم چگونگی سیستم چتری را هرس کنیم این را توضیح ندادید شاخه های درخت هر کدام هفت تا هشت متر رشد کرده اند و میوه ها در همان سر شاخه ها هستند ،،چگونه آنرا هرس کنم که به میوه دهی آسیب نبیند
سلام و درود جواب سوال شما از اونجایی که باید به صورت جامع پاسخ داده بشه نیازه که با مشاوران تماس بگیرید این سوال رو مطرح کنید یا میتونید شمارتون رو بزارید تا باهاتون تماس بگیریم. پیشنهاد ما اینه که تماس بگیرید تا سوالتون به سرعت پاسخ داده بشه. ممنون از همراهی شما . شماره تماس : 02144216106