مبارزه با شپشک واوی:  

بیماری شپشک واوی (Lepidosaphes malicola)، یکی از آفت های گیاهی است که هر ساله صدمات زیادی را به باغداران عزیز وارد می کند. با توجه به رشد روز افزون جمعیت و کمبود مواد غذایی مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی از اهمیت بیشتری برخوردار است.  در ادامه راهکار ها و محصولاتی در این مقاله به شما معرفی می شود.

این آفت در اغلب نواحي ایران از جمله استان هاي خراسان، آذربایجان شرقي و غربي، البرز، تهران و… حضور دارد و درختان سیب، گلابي، به، هلو، پسته، زردآلو و حتي انواع زیادی از درختان غير مثمر را مورد حمله قرار مي دهد.

در این راستا شناخت آفات و بیماری های گیاهی می تواند به ما در کنترل آن‌ها کمک کند. با ما همراه باشید تا اطلاعات مفیدی برای شناخت این بیماری و راه های کنترل و مبارزه با شپشک واوی را در اختیار شما قرار دهیم:

انواع شپشک:

شپشک ‌های گیاهی دارای انواع مختلفی هستند و هرکدام می‌توانند گیاه را از جهات مختلف تحت تاثیر قرار دهند. شپشك ها از حيث شكل ظاهري به دو دسته سپردار و بدون سپر تقسيم مي‌شوند:

الف) شپشك‌هاي سپردار:

در این حشرات، لارو شپشک ماده و پوره نر با ترشحات مومی، سپری پولک مانند روی بدن خود ایجاد می کند. سپر به وجود آمده گرد، کشیده و یا گلابی است. حشرات سپردار در زير سپر روي نباتات می مانند و از شيره گياهي تغذيه مي‌كنند. و فقط پوره ها در اوايل زندگي از زير سپر مادر بيرون آمده و با جا به جایی باعث ایجاد خسارت در نقاط ديگر مي‌گردند. مانند: شپشك سپردار واوي نارون.

مبازه با شپشک های سپردار

ب) شپشك‌ها بدون سپردار:

این شپشك‌ها آزادند و بدن آن ها سخت بوده و ممکن است با الياف و مواد مومي پوشيده گردد.

اين شپشك ها بخصوص در سنين اول و دوم پورگي كم و بيش مي توانند حركت كنند. اندازه، رنگ و شكل انواع مختلف اين شپک ها با هم اختلاف زيادي دارند. ماده بعضي از انواع شپشک ها توده الیافی سفيد رنگ، كم و بيش بزرگ و به شكل كيسه در انتهاي شكم خود ترشح كرده و تخم هاي خود را در داخل الياف مزبور مي گذارند، مانند: شپشك استراليايی.

نکته: این آفت روي ارقام زودرس و تابستانه خسارت بيشتري نسبت به ارقام دیررس و پایيزه وارد می كند.

شکل ظاهری شپشک واوی سیب:

بهترین روش رهایی از شپشک های درخت سیب

حشره ماده سپردار واوی سیب:

حشره ماده سپردار به شکل گلابی با رنگ کرم تا قهوه ای روشن است. این حشره شبیه حرف (واو) به همین جهت به آن شپشک واوی سپردار می گویند.

حشره ماده به رنگ سفید شیری گاهی متمایل به رنگ زرد یا ارغوانی کمرنگ است. فاقد شاخک، چشم و پا بوده و خرطوم نازک و بلندی دارد. حشره ماده در ناحیه انتهایی شکم (پیجیدیوم) در کناره بندها، دندانه هایی بنام لب (Lobe) و غده های ترشحی و خارهای مخصوصی در فاصله بین بندها است که تفاوت آن سپردار واوی نارون است.

بنابر همین خصوصیات است که معلوم گردید گونه های موجود روی درختان میوه سردسیری در ایران گونه  .Borkh malicola L است.

این آفت در تمام دوران زندگی خود تقریبا بدون حرکت و ثابت است و حشره ماده بدون دخالت حشره نر زیر سپر خود حدود 12 تا 148 عدد تخم می گذارد، که این تخم ها سفید و بیضی شکل است و اگر با سوزنی سپر آفت بلند گردد با ذره بین تخم ها قابل مشاهده هستند.

پوره های سپردار واوی سیب:

این حشرات شکری رنگ هستند و حدود 4 میلیمتر طول دارند. پوره های بیرون آمده از تخم دارای سه جفت پا، خرطوم کوتاه و یک جفت شاخک رشته ای و مودار هستند که به خوبی روی تنه درخت میزبان حرکت می کنند. علاوه بر این به علت کوچکی و مودار بودن بدن، به راحتی توسط باد جا به جا می گردند.

شکل ظاهری شپشک سپردار واوی نارون:

سپر ماده گلابی شکل، خمیده و به رنگ خاکستری تا قهوه ای مایل به زرد است. پوره ها بیضی شکل و قهوه ای مایل به زرد هستند. تشخیص سپردار واوی سیب از سپردار واوی نارون از روی خارهایی است که در بین بندهای آخری شکم و در لبه های کناری قرار دارند. در سپردار واوی نارون این خارها بلند و نوک تیز است، همچنین فرم غده شاخکی در شپشک واوی سیب کاملا متمایز و تعداد غده های اطراف سوراخ جنسی نیز با هم فرق دارند.

شکل ظاهری شپشک سپردار پسته:

حشره ماده بیضی شکل با انتهای پهن، تقریباً گلابی شکل، به رنگ زرد شکری، سر و شکم متمایل به نارنجی است. سپر ماده قهوه ای روشن با کناره هایی روشن تر از سایر قسمت ها است، طول سپر ماده از 4.2 الی ۳ میلیمتر تغییر می کند. سپر پوره سن اول زرد و سپر سن دوم قهوه ای و تیره تر از سپر بالغ است. پوپاریوم حشره نر باریک تر از سپر ماده و رنگ آن نیز روشن تر است. پوست بدن کاملاً غشائی است و سپر سختی آن را محافظت می کند. پیجیدیوم (آخرین حلقه های ادغام شده شکم) آن بزرگ و کوتاه بوده و عرضش بطور محسوس از طولش بیشتر است.

چگونه شپشک های درخت پسته را از بین ببریم ؟

تخم حشره بیضی شکل، کشیده، به رنگ زرد شفاف و بسیار ریز است، بطوری که با چشم غیر مسلح به زحمت و به رنگ سفید دیده می شود. پوره سن اول این سپردار زرد رنگ و ابتدا متحرک است.

دارای یک جفت شاخک ۵ مفصلی و سه جفت پای ابتدایی است. حلقه های بدن از یکدیگر متمایز بوده و در انتهای شکم یک جفت زائده غير مفصلی و بلند دارد و طول هر یک تقریباً به اندازه طول شاخک است.

چرخه زندگی سپردار واوی سیب:

سپردار واوی سیب پاییز و زمستان را بصورت تخم در زیر سپر ماده به سر می برد. این حشره به حالت تخم در زمستان، عوامل نامساعد طبیعی محیطی از جمله سرمای خیلی شدید را بخوبی تحمل می کند.

پوره ها در اواسط بهار از تخم خارج، سپس با پیدا کردن محل مناسب، سریع تغییر پوشش می دهند. در حالت ثابت ماندن فاقد پا و شاخک بوده سپس در یک جا می مانند و تشکیل سپر می دهند. سپر پوره سن اول بسیار ضعیف بوده و در روزهای ابتدایی ظاهر می گردد ولی سپر پوره سن دوم ضخیم تر است.

در اواخر بهار حشرات نر تبدیل به شفیره شده سپس حشره کامل بالدار از سپر خارج و فعالیت خود را آغاز می کند.

این سپردار در سال دو نسل دارد و پوره های نسل دوم آن در اواسط مرداد ماه قابل مشاهده هستند. تا اواخر شهریور ماه نسل دوم نیز کامل و در مهر ماه در زیر سپرها تخم ها را می بینید. تخم ها به همین حالت تا بهار سال آینده زمستان گذرانی می کنند.

چرخه زندگی سپردار واوی نارون:

چرخه زندگی این سپردار مشابه شپشک سپردار سیب است و به صورت پارتنوژنز (بکرزایی) تولید مثل می کند و زمستان را بصورت تخم زیر سپر ماده به سر می برد. تعداد نسل این آفت در سال یک یا دو نسل ذکر شده است. این آفت شاخه و تنه را مورد حمله قرار داده و باعث خشک شدن درختان میزبان می گردد.

چرخه زندگی سپردار واوی پسته:

این شپشک بصورت ماده بالغ زیر سپر ضخیم خود زمستان گذرانی می کند. این حشره در اواخر زمستان و اوایل بهار درون شکم خود تخم ریزی می کنند. اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت، نوزادهای متحرک از بدن خشکیده ی حشره مادر بیرون می آیند.

نوزادها به رنگ قهوه ای تیره هستند. این نوزادها به طرف شاخه ها و تنه درخت حرکت و پس از قرارگیری در محل مناسب خرطوم خود را وارد گیاه می کنند. سپس در محل ثابت مانده و پس از ۲ تا ۳ روز سپری دایره ای شکل ایجاد می کنند. درخت نیز در برابر تغذیه آن ها در اطراف خرطوم حشره لایه های چوبی ساچمه ای مانند تشکیل می دهد. این ترشح در تنه و پوست شاخه های اصلی برآمدگی به وجود می آورند که بعد از سال ها قابل مشاهده است. این حشرات تا سال به همین روال زیر سپر زندگی کرده و در اواسط بهار شروع به تولید تخم و ایجاد نسل بعدی می کنند.

نکته: این آفت روی درختان سیاه ریشه مانند گردو هم قابل مشاهده است.

خسارت شپشک سپردار:

این حشرات بـا مکيـدن شيره گيـاهي و همچنين ایجـاد اختلالات فيزیولوژی باعث ضعف شدید و مرگ درختان است. در درختان آلوده به شپشک، برگ ها كوچک و رنگ پریده، ميوه ها بد شکل و سرشاخه ها خشک می گردند. در مناطقي كه آلودگي شدید گردد، در اثر عدم كنترل، صدمه جبران ناپذیري را به دنبال دارد. ضـعف ناشـي از این كار، درخت را مسـتعد خسـارت دیگر آفات، خصوصا چوب خوارها و پوسـت خوارها مي كند. همچنین ميزان محصــول و كيفيت آن به شدت كاهش مي یابد.

زمانی که جمعیت این آفت روی درخت افزایش یابد، باعث عدم تشکیل مغز پسته می گردد در حالیکه پوست خارجی و زیرین تا زمان برداشت به رشد خود ادامه می دهند. از طرفی میوه های سالم نیز نارس می مانند و خندان نمی گردند. زمانی که تعداد کمی شپشک روی میوه رشد کند تأثیری بر مغز پسته ندارد.

مبارزه بیولوژیکی با شپشک سپردار:

دشمنان طبیعی این آفت زنبورها و شکارگرها هستند. با توجه به وجود دشمنان طبیعی برای این آفت باید از سموم کمتر استفاده نمایید تا موجودات مفید حفظ و در اکوسیستم باغ تعادل برقرار گردد.

زنبورهای (Le Baron) Aphytis mytilaspidis و  Ficus testaceus زمستان را به صورت لارو در داخل بدن حشره ماده به سر می برند. در بهار موقعی که پوره ها شروع به تعویض جلد کردند، این زنبورها بیرون می آیند و شروع به تخم ریزی در بدن پوره های سن دوم می کنند.

کنه (Hemisarcoptes malus) و نوزادانش از تخم این حشره تغذیه می کنند. این کنه در زمستان به صورت ماده بالغ در بین توده های تخم سپردار واوی سیب زندگی می کند.

روش های مبارزه با کنه در باغات

یکی دیگر از دشمنان طبیعی مهم این آفت کفشدوزک .Chilocorus bipustulatus L است.

روش های مبارزه با شپشک ها

مبارزه شیمیایی با شپشک سپردار:

با اینکه راهکارهای مختلفی برای کنترل این آفت وجود دارد، ولی به دلیل داشتن چند لایه سپر پوششي روي بدن این آفت و  نفوذ پذیري کم حشره كش هاي متداول، كنترل این آفت بسیار مشکل است.

باید توجه کنید که بهترین موقعیت سمپاشی همزمان با باز شدن تخم ها و ظهور پوره ها در اواسط بهار تا اواسط تابستان است كه حدود 50 درصد آفت در مرحله سن اول پورگي از تخم خارج گردیده و هنوز سپر تشکیل نداده اند. از تله هاي نواري چسبناک در اطراف تنه و یا سرشاخه درختان آلوده، براي تعيين زمان خروج پوره ها از تخم استفاده کنید. با بررسي روزانه این تله ها از خروج پوره ها آگاه شوید.

نکته: معمولا شپشک ها به درختانی که دچار ضعف مواد غذایی به ویژه پتاسیم و سیلیسم هستند، هجوم می آورند. بنابراین توصیه می گردد از کودهای حاوی پتاس و سیلیس برای افزایش مقاومت و تحمل درختان در برابر شپشک ها استفاده کنید.

اگر خسارت شپشک ها به باغات از لحاظ اقتصادی زیاد و نیاز به کنترل شیمیایی باشد، باید سمپاشي به نحوي انجام گردد كه تمام اندام هاي هوایي درختان آلوده (نه فقط محل هاي استقرار سپرها) با حشره كش پوشیده گردد. می توانید از سموم فسفره نفوذی همراه روغن استفاده کنید.

سموم دفع شپشک های سپردار:

• دیازینون: میزان5 تا 2 لیتر + 5 تا 10 لیتر روغن ولک در 1000 لیتر آب
• اتیون: میزان 5 تا 2 لیتر + 5 تا 10 لیتر روغن ولک در 1000 لیتر آب
• آزینفوس متیل: میزان 250 گرم + 500 گرم روغن ولک در 100 لیتر آب
• اسپیروتترامات موونتو: 0.75 لیتر (750 میلی لیتر) در 1000 لیتر آب (براي استفاده از این سم، نيازي به اضافه نمودن روغن یا تکرار سمپاشي نیست.  یکبار سم پاشی در زمان مناسب در بازده زمانی  ۴۵ روز هر دو نسل آفت را کنترل کنید.)
• کلروپیرفوس متیل (40.8% EC): این سم به میزان 1.5 تا 2 در هزار، همراه با روغن امولسيون شونده به نسبت ۵ در هزار یا بدون روغن امولسیون شونده نیز می تواند سپردار واوی سیب را تا ۱۵ روز بعد از سمپاشی کنترل کند.

کلام آخر:

در این مقاله ما تلاش کردیم شما را با ارائه توضیحاتی از شکل ظاهری شپشک واوی، علائم و محصولات مبارزه با آن آشنا کنیم تا با شناسایی هرچه زودتر و با استفاده از سموم مناسب اقدام به کنترل و مبارزه با آن نمایید. امیدواریم که این مقاله مورد رضایت شما عزیزان بوده و با مطالعه آن برای همیشه از خسارت این آفت در امان بمانید.

ما شرکت خدمات کشاورزی و باغبانی آرکاکاران  برای بهبود باغبات و کشاورزی شما عزیزان به معرفی انواع کودهای شیمیایی و ارگانیک کشاورزی و همچنین دوره های آموزش کشاورزی و باغبانی فراهم نموده ایم. امید است که با انجام مشاوره های باغبانی مجموعه آرکاکاران بیشترین ثمره را از اراضی خود بدست آورید.

آدرس سایت: arkakaran.com

نویسنده: مهندس احمدوند

کود  ابزارآلات باغبانی     دوره های آموزشی

لینک توضیحات و خرید محصول